Bardd a chasglwr alawon gwerin oedd John Ceiriog Hughes (1832-1887). Fe’i ganed ger Llanarmon Dyffryn Ceiriog. Mae dyffryn Ceiriog ychydig filltiroedd i’r de o Langollen. Wrth adael cartref bu Hughes yn gweithio fel groser ym Manceinion ac yn ddiweddarach ar y rheilffyrdd, a daeth yn feistr gorsaf yn Llanidloes ac yn rheolwr yn Caersws. Yn anffodus, fe yfodd yn drwm a bu farw yn 54 oed.
Ysgrifennodd Hughes gasgliadau o farddoniaeth a geiriau caneuon gan gynnwys Ar Hyd Y Nos, Dafydd y Garreg Wen a Clychau Aberdyfi. Yn ei waith ceisiodd godi statws diwylliant Cymraeg ar ôl i Lyfrau Glas 1847 ddod i’r casgliad mai’r iaith Gymraeg ac anghydffurfiaeth oedd y rhesymau dros addysg wael yng Nghymru. Seiliwyd ei farddoniaeth ar gân werin draddodiadol ac enillodd Eisteddfod Llangollen ym 1858 gyda’i gerdd “Myfanwy Fychan o Gastell Dinas Brân”.
Ffynonellau
https://en.wikipedia.org/wiki/John_Ceiriog_Hughes
https://en.wikipedia.org/wiki/Treachery_of_the_Blue_Books